ODTÜ COGS’da öğrenci olmak hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS) 

1. Genel

Bu bölüm, bölümümüzün sunduğu (1) Tezsiz Yüksek Lisans, (2) Tezli Yüksek Lisans ve (3) Doktora programlarına başvurularla ilgili genel sorular hakkındadır.

Bu, ODTÜ öğrenci el kitabının, her derece için mezuniyet gerekliliklerinin veya YÖK lisansüstü kurallarının yerine geçmez. Lütfen burada yazılanları doğrulama için her zaman bu resmi kaynakları da kontrol edin. Bu bölümde aday öğrencilere, çeşitli programlara kabulün nasıl gerçekleştiğini ve bu programların birbirleriyle nasıl ilişkili olduğunu, örneğin tezsiz yüksek lisanstan tezli yüksek lisansa geçiş gibi konularda bir anlayış kazandırmak, anlatmak amaçlanmaktadır.

Ayrıca bu bölüm, bazı durumlarda bazı öğrencileri neden hazırlık şartıyla doktoraya kabul ettiğimizi de açıklıyor. Aşağıdaki bölümler, her bir programla ilgili daha fazla ayrıntı vermektedir.

Bölümün genel amacı, bilişsel bilimcileri bilimsel araştırma ve geliştirmeye hazırlamak ve endüstri ile her zamankinden daha ilişkili hale geldiğini düşündüğümüz bilişsel bilim konusunda farkındalık yaratmaktır. Bunların birbiriyle çelişen hedefler olmadığını, ancak farklı yaklaşımlar gerektirdiğini düşünüyoruz. Bu yüzden üç farklı program sunuyoruz.

İki şekilde açıklarsak: İlk olarak tarihi, alanları, yöntemleri, teknikleri ve teori ve modellerin değerlendirilmesi yoluyla Bilişsel bilimler anlayışınıza katkıda bulunmayı taahhüt ediyoruz. İkinci olarak ise daha iyi araştırmalar için bölümümüzü güçlendirmenizi ve sektördeki bilişsel sorunlara ilişkin farkındalığı artırmamıza katkıda bulunmanızı bekliyoruz.

Bilişsel Bilimler’in ampirik ve teorik araştırmaları birkaç alanı kapsar: Bilgisayar Bilimi, Yapay Zeka, Dilbilim, Nörobilim, Psikoloji, Felsefe, Eğitim ve Antropoloji. Sosyal biliş’in ortaya çıkışıyla birlikte bilişsel bilimler sosyal bilimlere doğru da genişlemiştir, ör. Sosyoloji ve İktisat. Açıktır ki, bir lisansüstü programı süresince tüm bu alanlara hakim olunamaz, ancak öğrencilerimizin geldikleri alanların üzerine koymaya hazırlanmalarını bekliyoruz; bu sayede doğal veya yapay zihinlerin karmaşık davranışlarını veya zeki davranışları disiplinler arası bir bakış açısıyla inceleme çabaları olumlu katkı sağlayabilir.

Bu amaçla tüm öğrencilerimizden yukarıdaki alanlardan en az ikisini birleştirmelerini bekliyoruz. Bu istek, bilişsel bilimler’in açıklamaya çalıştığı karmaşık davranışı tek bir alana sığdırmanın çok zor olduğu gerçeğine dair tarihsel bir anlayışı yansıtıyor.

2. Bölüme kabul süreci

Bir başvuru döneminde aksi belirtilmedikçe, gelen tüm yüksek lisans öğrencilerini öncelikle tezsiz yüksek lisans programına hazırlık dönemiyle kabul etme eğilimindeyiz; daha sonra, iki dönemin ardından öğrencilerin de isteğine bağlı olarak, isterlerse onları tezli programa aktarıyoruz. Öğrenci isterse ve talebi değerlendirmek için yeterli veri varsa, bu aktarma karar daha erken de alınabilir.

Bu süreçte, bir komite öğrencilerin ilerlemesini sürekli olarak değerlendirir. Bu nedenle, bu iki taraflı bir karardır: öğrencinin bir tezli programa geçme isteği ve komitenin, öğrencinin bir tez yazabilme olasılığını değerlendirmesi. Sizi yönergelerimiz hakkında bilgilendireceğiz. Hazırlığı atlamanın yollarından biri, Bilişsel Bilimler alanında lisans derecesine sahip olmaktır. Şu anda Türkiye'de hiçbir üniversite böyle bir lisans eğitimi sunmuyor.

Hazırlık döneminde öğrencilerimiz, hazırlık dönemindeki Bilişsel Bilimler Primer I-II derslerine ek olarak, bir tez yazmak isteyip istemedikleri veya endüstrinin ihtiyaçlarına hizmet etmek için bilişsel bilim tekniklerinin bazı uygulamalarını geliştirmek isteyip istemediklerini anlamaları için normal ders listesinden (NI statüsünde; daha sonra normal ders olarak sayılmak üzere) dersler almaları için teşvik edilirler. Bu süreç aynı zamanda öğrencilerin tezsiz yüksek lisans veya tezli yüksek lisans programlarına geçtiklerinde ilerideki ders yüklerini azaltmalarına da olanak tanır. Tezli yüksek lisanstan mezun olmak, jüri önünde tez savunmasını gerektirir; tezsiz yüksek lisans programından mezun olmak için ise tez savunması veya jüri şartı aranmaz; onun yerine bir danışman, bir proje komitesinin yardımıyla bir proje çalışmasını ve projenin kısa raporunu denetler ve değerlendirir.

Kalifiye öğrencileri, eğer bilişsel bilimler derecesine sahiplerse, bilimsel hazırlığa gerek olmaksızın doktora programımıza kabul etme eğilimindeyiz. Aksi durumda, gelecekteki ders yüklerini azaltmak için diğer dersleri (NI olarak; daha sonra sayılacak) de alabilecekleri bir bilimsel hazırlık dönemi (iki primer dersi) geçirmelerini isteme seçeneğimizi saklı tutuyoruz. Öğrenciler hazırlık derslerini geçerlerse normal doktora programına geçebilirler.

3. Niyet Mektubu

YÖK'ün de istediği bu belge, bizim için çok önemli bir dokümandır. Bu, bölümdeki herkes tarafından okunacak kısa bir belge olması gerektiği için, başvuru kayıtlarınızdan görebildiklerimizi (dereceler, ödüller, onur, staj vb.) yazmanız gereksiz olabilir. Bu nedenle Niyet Mektubu'nun (LOI) nasıl hazırlanacağına dair bazı önerilerimiz var. Bunun için niyet mektubu ile ilgili SSS bölümüne bakın. Oradaki tüm soruları yanıtlarsanız minnettar oluruz.

4. Tezsiz Yüksek Lisans

Bu program diğer programlarımızdan daha yeni bir programdır; bu yüzden önce onu tarif ediyoruz. Bu program, tezli programdan daha fazla ders almayı gerektirir. Programı açma gerekçemizi daha iyi anlatmak için YÖK’e sunduğumuz orijinal belgede bu programla ilgili yazdığımız aşağıdaki maddeleri sizinle de paylaşıyoruz:

"Bu programın beş temel gerekçesi vardır:

1. Bilişsel Bilimler gibi en az dört alanla ilgili olan (bilişim, dilbilim, psikoloji ve felsefe) disiplinlerarası ve disiplinlerötesi konularda Türkiye’de farkındalık yaratacak bol sayıda mezunlar yetiştirmek,
2. çalışan profesyonel kesime iş hayatında yararlı olabilecek yazılım sistemlerinde ve ürün tasarımında zihinsel kısıtların ele alınması gibi beceriler kazandırabilmek,
3. endüstriye katkıyı akademik kariyere devam etme seçeneğine göre önceleyebilecek bir aday kesimine, hem genişlik hem de derinlik sağlayacak dersler sunabilmek, ve bu sayede konunun sanayide de farkında olunmasını sağlamak,
4. halen mevcut olan tezli yüksek lisans programında teze devam etmekte zorluk çeken, çalışan üst düzey profesyonel bir kesime seçenek sunabilmek,
5. 20 Nisan 2016 tarihli ve 29690 sayılı YÖK Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinin 9.9 maddesine göre, tez jürisinde başarısız olan tezli yüksek lisans öğrencilerine, öğrenci istediği taktirde, ve burada önerdiğimiz mezuniyet şartlarını sağlarsa, tezsiz yüksek lisans diploması verebilmek."

Bu ifadelerden de anlaşılacağı gibi, profesyonellerin işlerinde bilişsel yönlere yer açmaları için gerekli olan farkındalık ve teknik becerileri geliştirmek amacındayız.

Ayrıca, bu programı bir teze gidebilecek adayları dikkatlice seçmek için de kullanıyoruz. Potansiyellerini görmek için birçok durumda gelen tüm öğrencileri bu programa kabul ediyoruz; Eğer istekli ve kalifiye iseniz, bölümdeki programlar arasında geçiş yapmak kolaydır.

Başka bir deyişle, bu program bazı öğrenciler için bir son durak iken, diğerleri için tezli bir programa giden yolda geçici bir duraktır. Bu durum size bağlı. Türkiye'de bilişsel bilimler lisans derecesi olmadığı için, potansiyel tez adaylarının gelişimini çok kısa bir mülakatla öğrenilebilecek olandan daha uzun bir süre boyunca gözlemlemeyi gerekli gördük.

Tezsiz yüksek lisans programının iki temel dersi olan bir bilimsel hazırlık aşaması vardır. Öğrencilerin bu derslere katıldıkları iki dönem boyunca, “yukarıdan” dersler almalarını teşvik ediyoruz. Bu sayede, programda kalarak YÖK'ün izin verdiği üç dönemde ders aşamasını bitirmek ya da teze geçmek ve ilk dönemin sonunda ayrıntılı bir tez taslağı önerisi hazırlamak için büyük bir esneklik yakalanır. Bu süre zarfında, tezli programa geçebilme durumunuzla ilgili sizi bilgilendireceğiz.

Bu programdan tezli yüksek lisans programına geçiş ve tersi, bölüm kararı ile en geç ikinci hazırlık döneminde sizlerle primer derslerinde paylaştığımız kriterler kullanılarak belirlenir. Kriterler yalnızca performansa, ilerlemeye ve öğrencinin niyetine dayalıdır.

5. Tezli Yüksek Lisans

Bu bizim en eski programımızdır. Tezsiz yüksek lisans seçeneğinden daha az ders gerektirir; bu nedenle, bu programa tezsiz yüksek lisanstan geçerseniz ve geçiş sırasında bazı dersleri (büyük olasılıkla temel dersleri) almışsanız, transferden sonraki ilk dönemin sonunda bir tez önerisi bulmak için daha iyi bir konumdasınız demektir. Bu aynı zamanda bölümdeki araştırma ve araştırmacı ilgi alanlarını tanımanız için size zaman verir.

Danışman seçimi konusunda oldukça serbestiz; konunuz bilişsel bilimlerle ilgili olduğu sürece çalışmanıza danışmanlık yapacak başka araştırmacılar bulabilirsiniz. Bu yolu seçerseniz, genellikle bölümümüzün bir üyesi de dışarıdan bulduğunuz danışmana eşlik eder.

Eskiden bölümümüze başvuran öğrencileri doğrudan bu programa kabul ediyorduk. Bu yaklaşım, birinci yılın sonunda bir tez konusu bulunması konusunda pek başarılı olmadı.

Artık bu programa yalnızca bilişsel bilimlerde BA/BSc derecesine sahip öğrencileri doğrudan kabul ediyoruz. Diğerleri ise bir bilimsel hazırlık döneminden geçiyorlar; yani eğitime tezsiz yüksek lisans programı ile başlıyorlar.

Tezli yüksek lisans programının kendi hazırlığının olmamasının nedeni, hazırlık dönemini söz konusu adayla tez araştırmasının mümkün olup olmayacağını değerlendirmek için kullanmamızdır.

6. Doktora programı

Bu, bilişsel bilimler alanına daha fazla araştırmacı ve girişimci yetiştirdiğimiz programımızdır. Doktora öğrencilerimizden dünya standartlarında katkılar bekliyoruz. Hazır olduğunuz sürece sizi buna nasıl hazırlayacağımızı biliyoruz.

Eğer bilişsel bilimler dereceniz yoksa, düzenli dersler alabileceğiniz (NI kredisi olarak; daha sonra sayılacak) bir hazırlık döneminden (iki primer dersi) geçmenizi isteyebiliriz. Böylelikle, bu programa gelerek doğru bir seçim yapıp yapmadığınızı kendiniz görebilirsiniz. Bu dönemi, bilişsel bilimler’de bazı sıkı çalışmalara hazır olup olmadığınızı değerlendirmek için kullanıyoruz.

Doktora programı söz konusu olduğunda bilimsel hazırlık kararı daha karmaşıktır. İlgili alanlarımız, bilişsel bilimle ilgili olabilecek harika tezler üretiyor. Bu alanlardan birinden gelmiyorsanız (birinci bölüme bakabilirsiniz), programa kabul edilmeniz durumunda hazırlık şartıyla kabul edilme olasılığınız daha yüksektir. Bu alanlardan birinden geliyorsanız, bilimsel hazırlık kararı, daha önceden aldığınız derslere, araştırma geçmişinize ve gönderdiğiniz niyet mektubuna bağlıdır.

Doktora programı ders aşamasını araştırma aşaması için bir ön hazırlık olarak görüyoruz. Araştırma moduna ne kadar erken girerseniz o kadar iyidir. Doktora öğrencilerimizi araştırmaya daha iyi ve daha erken hazırlamak için programımızı gözden geçiriyoruz.

7. Özet

Biz, bu üniversitede disiplinlerarası, multidisipliner ve metadisipliner çalışmaları temsil eden herkese açık bir bölümüz. Eğer bir bilişsel bilimler problemine çözüm getirmek için uzmanlığınızı bizim uzmanlığımızla birleştirmeye hazırsanız ve temelleri ile temel yöntemleri de dahil olmak üzere yeni bir alanı öğrenmek için fazladan yol kat etmeye hazırsanız, burası sizin için doğru yer olabilir.